ΦΑΣΚΟΜΗΛΟ

Η φασκομηλιά είναι ένα φυτό πολυετές, θαμνώδες, με πολυάριθμα κλαδιά που αυτοφύεται στις παράκτιες περιοχές της Βορείου Μεσογείου.Ανήκει στο γένος των Αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών Ελελίφασκος. Το βοτανολογικό όνομα του γένους Salvia. Προέρχεται από το Λατινικό salvare που σημαίνει σώζω ζωές ή θεραπεύω και έχει δοθεί στο φυτό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.Πρόκειται για ένα πολυετές με ύψος περίπου 90εκ. Τα γκριζοπράσινα φύλλα και οι βλαστοί του φέρουν αδενώδεις τρίχες. Την άνοιξη εμφανίζονται στους βλαστούς μοβ άνθη, πόλος έλξης για τις μέλισσες, οι οποίες παράγουν μέλι γνωστό ως μέλι φασκόμηλου.Υπάρχουν περίπου 750 είδη του γένους Salvia, αλλά αυτό που χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στη μαγειρική είναι το είδος Salvia officinalis. Στην Ελλάδα συναντώνται κυρίως τα είδη S. officinalis, S. promifera, S. sclarea και S. fruticosa. Το τελευταίο είδος είναι και το πιο διαδεδομένο στη χώρα μας και είναι γνωστό διεθνώς ως «Ελληνικό φασκόμηλο» (Greek Sage).Εκτός από τη χρήση του σαν αφέψημα και στη μαγειρική σαν αρωματικό βότανο χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό και καλλωπιστικό φυτό. Ακόμα, από τα φύλλα του φασκόμηλου εξάγεται το αιθέριο έλαιό του που χρησιμοποιείται στη βιομηχανία τροφίμων, στην αρωματοποιία.

Προέλευση: Ελλάδα, Αλβανία, Βουλγαρία, Κροατία, Τουρκία, Νοτιοανατολική Αφρική και Νότια και Κεντρική Αμερική. Φημισμένο για την ποιότητα του είναι το φασκόμηλο που φύεται άγριο στους λόφους της Δαλματίας, στην Αδριατική.

Το φασκόμηλο βρίσκεται σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας κυρίως σε ξηρούς και πετρώδεις τόπους. Το φυτό έχει έντονη αρωματική οσμή και καλλιεργείται για τις φαρμακευτικές ιδιότητές του, ως αφέψημα και ως καρύκευμα. Τα φύλλα είναι το κατ’ εξοχήν μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται. Μαζεύονται λίγο πριν ή κατά την ανθοφορία του φυτού τον Μάιο ή τον Ιούνιο και ξηραίνονται στην σκιά.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι χάριζε στον άνθρωπο την Αθανασία. Αναφορές για το φασκόμηλο βρίσκουμε από τον Διοσκουρίδη τον Γαληνό Και τον Ιπποκράτη. Οι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι ήταν ιερό καθώς και οι Ρωμαίοι του είχαν μεγάλο σεβασμό. Οι αρχαίοι Έλληνες, Ρωμαίοι και Άραβες πίστευαν ότι διέθετε ξεχωριστές ιδιότητες. Θεωρούσαν ότι χάριζε μακροζωία και πνευματική διαύγεια. Για τις θεραπευτικές του ιδιότητες έχουν μιλήσει οι αρχαίοι Έλληνες Ιπποκράτης, Θεόφραστος και Διοσκουρίδης. Για τους Ρωμαίους ήταν ιερό βότανο και για το λόγο αυτό, πριν τη συλλογή του βοτάνου γινόταν μια ειδική ιεροτελεστία. Το Μεσαίωνα χρησιμοποιούνταν ως φάρμακο. Στην Αγγλία του 16αι. πριν ακόμα καθιερωθεί το συμβατικό τσάι, εξαιρετικά δημοφιλές ρόφημα ήταν το τσάι φασκόμηλου. Παράλληλα, δημιουργήθηκε μπύρα από φασκόμηλο. Ύστερα από έναν αιώνα, η Αγγλική βασιλική οικογένεια προσέλαβε προσωπικό που φύτεψε φασκόμηλο και λεβάντα, προκειμένου να σκορπίσουν στην πόλη οι ευχάριστες μυρωδιές των δύο αυτών βοτάνων.

Το φασκόμηλο έχει πολλές θεραπευτικές ουσίες και ιδιότητες. Το αφέψημα με ξερό φασκόμηλο είναι αποτελεσματικό φάρμακο για τον πονόλαιμο, το βήχα, την βαρυστομαχιά και δεκάδες άλλες παθήσεις, ενώ οι πρόγονοί μας το χρησιμοποιούσαν με επιτυχία για να διατηρήσουν τα τρόφιμα μια και το αιθέριο έλαιο που περιέχει είναι αντιοξειδωτικό αλλά και αντιβακτηριακό. Έχει βρει και την θέση του στην μαγειρική. Με τους Ιταλούς να το τιμούν περισσότερο και να χρησιμοποιούν τα φύλλα από το καλλιεργημένο φασκόμηλο σε κρεατικά, ζυμαρικά ακόμα και στις πίτσες. Το δικό μας άγριο μυρωδικό με τα βελούδινα φύλλα έχει πολύ έντονο άρωμα και πρέπει να το χρησιμοποιούμε με προσοχή και φειδώ. Η ευωδία του συμπληρώνει ιδανικά πολλά μαγειρευτά κυρίως εκείνα που περιέχουν λεμόνι, αρνί, ρεβίθια, κοτόπουλο, ζυμαρικά και ψάρι. Αρωματίζει ζωμούς, σάλτσες, λάδι και ξίδι, ενώ θεωρείται μελισσοτροφικό φυτό παρέχοντας εκλεκτής ποιότητας μέλι. Οι Γάλλοι το ονομάζουν «το ελληνικό τσάι» και το χρησιμοποιούν στην μαγειρική και φαρμακευτική όπως οι υπόλοιποι ευρωπαίοι.

Έχει έντονη γεύση, ελαφρώς πικρή που θυμίζει λεμόνι. Επειδή μειώνει την αίσθηση του λίπους, ταιριάζει με το ελαιόλαδο, τα τυριά, το χοιρινό, το κυνήγι και στις κόκκινες σάλτσες. Στην Κρητική κουζίνα χρησιμοποιείται για το κάπνισμα κρεάτων και λουκάνικων. Συνδυάζεται με βασιλικό, δάφνη, σκόρδο, μαντζουράνα, θρούμπι, ρίγανη, πάπρικα μαϊντανό, πιπέρι, δενδρολίβανο, θρούμπι, εστραγκόν και θυμάρι. Χρησιμοποιείται και για την παρασκευή Ηδύποτου (λικέρ φασκόμηλου). Οι διαιτολόγοι παρατηρούν ότι το φασκόμηλο εκτός από το άρωμα και την γεύση κάνει τα φαγητά πιο εύπεπτα, ενώ οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτες.