ΑΧΙΝΟΣ, ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΧΑΒΙΑΡΙ

Ο ζωντανός αχινός πέρα από την παροιμιώδη νοστιμιά του, -στην Ιαπωνία μπαίνει στην ίδια σειρά με το χαβιάρι- είναι μια τροφή μεγάλης διατροφικής αξίας. Αν προσωποποιούσαμε την αρμύρα της θάλασσας σε μερικές κουταλιές πολύτιμης γεύσης αυτές θα ήταν οι ζωντανοί αχινοί. Όταν τους γεύεσαι δίπλα στη θάλασσα, μόλις ψαρευτούν με το λεμόνι να κάνει την καλύτερη συνοδεία στην αρμύρα των αβγών τους, η απόλυτη απόλαυση απογειώνεται.

Ο αχινός ή εχίνος ή αχινιός είναι μικρό ασπόνδυλο θαλασσινό ζώο, ο οποίος ανήκει στην τάξη των εχινόδερμων και απαντάται σε όλες τις θάλασσες του κόσμου. Έχει σχήμα σφαιρικό και ο δερματοσκελετός του αποτελείται από πολλά μικρά ασβεστολιθικά πλακίδια, που είναι ενωμένα μεταξύ τους καθώς και αγκάθια που προστατεύουν το σώμα του και του επιτρέπουν να κινείται.

Για την κίνησή τους χρησιμοποιούν και βαδιστικούς ποδίσκους που έχουν σχήμα σωλήνα. Τρέφονται με φύκια αλλά και με μύδια και άλλα ασπόνδυλα.  Κυριότεροι εχθροί τους είναι οι αστερίες και διάφορα σαρκοφάγα ζώα και ψάρια της θάλασσας.  Υπάρχουν 700 είδη αχινών, από τα οποία αρκετά είναι εδώδιμα και αποτελούν αλιεύματα. Τον βρίσκουμε στη λάσπη του βυθού, σε βραχώδη μέρη με φύκια. Η ύπαρξη αχινών θεωρείται ένδειξη καθαρής θάλασσας.

Μαρτυρίες για κατανάλωση αχινού στην Ελλάδα, υπάρχουν από το 3.000 π.Χ. και από το 1792 ήταν γνωστό σαν εµπορεύσιµο είδος. Είναι επίσης ισχυρή  αφροδισιακή τροφή. Στην αρχαία Ελλάδα η χρήση του ως ξεχωριστό έδεσμα ήταν ευρεία. Παράλληλα αποτελούσε ιδανικό φάρμακο για αρκετές παθήσεις όπως η ψώρα, διάφορα έλκη, υπερσαρκώματα κ.α.

Στη ρωμαϊκή αρχαιότητα, ο αχινός λατρεύτηκε τόσο που υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές του στις περιγραφές των πολυσυζητημένων ρωμαϊκών συμποσίων, με διάφορες παραλλαγές, ωμό, μαγειρεμένο ή σε σάλτσες. Σήμερα τον απολαμβάνουμε ωμό με λεμόνι, τρόπος που φαίνεται να είναι και ο καλύτερος και αυτός που αναδεικνύει την αρμύρα της θάλασσας ή βραστός, ως σούπα ή ως συστατικό σε μακαρονάδες.

Οι αρσενικοί αχινοί δεν είναι βρώσιμοι. Είναι κατάμαυροι, έχουν μεγάλα αγκάθια και μεγαλύτερο χνούδι μπροστά στο στόμα τους, λέγονται δε συχνά “οβραίοι.” Οι θηλυκοί έχουν διάφορες αποχρώσεις του μαύρου -συχνά δυσδιάκριτες με το έντονο φως- μικρότερα αγκάθια και μας δίνουν τα υπέροχα αβγά του.

Οι εποχές που θεωρούνται αυγωμένοι, δηλαδή γεμάτοι, είναι όταν το φεγγάρι είναι γεμάτο. Οι αχινοί δεν διατηρούνται για μέρες αλλά πάντα έχουν καλύτερη γεύση μερικές ώρες μετά, αφού τους ψαρέψουμε. Για να διατηρηθούν ζωντανοί, τους βάζουμε σε κουβά με θαλασσινό νερό ή στο ψυγείο με μια υγρή πετσέτα πάνω τους.

Αν μαζέψουμε μόνο τα αβγά, καλό είναι να τα φάμε σε λιγότερο από 12 ώρες από τότε που βγήκαν απ’ τη θάλασσα, έχοντάς τα διατηρήσει σε ψυγείο (σε θερμοκρασία 4º C).  Είναι τροφή πλούσια σε πρωτεΐνες, βιταμίνη Α και D και κυρίως Β6 (1 κουταλιά της σούπας μπορεί να καλύψει το 20% των ημερήσιων αναγκών μας), θειαμίνη και νιασίνη, φώσφορο και ψευδάργυρο που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθά την όσφρηση και την γεύση.

Η Β6 είναι υπεύθυνη για τον μεταβολισμό των μακροθρεπτικών συστατικών και επιδρά στη φυσιολογική λειτουργία του μυϊκού ιστού του εγκεφάλου και γενικότερα του νευρικού συστήματος. Επίσης, μια μόνο κουταλιά αχινοί μπορούν να καλύψουν το 12% των ημερήσιων αναγκών μας σε χοληστερόλη.  Αποτελούν πολύ καλή πηγή ω-3 λιπαρών οξέων που προστατεύουν σημαντικά την καρδιακή λειτουργία. 100 γραμμάρια αχινών αποδίδουν 175 θερμίδες.